-
Wycieczki
-
Niezbędnik
Dzień trzeci. Na głównym grzbiecie Lipowskiego Wierchu
Złatna Huta (680 ni) — hala Rysianka schr. PTTK (1320 m) — znaki czarne, 1.30-1.45 g. — Hala Lipowska schr. PTTK (1324 m), 2 g. — znaki żółte — Hala Redykalna (1060 m), 3.15 g. — Kiczora (784 m) — znaki żółte, 4.15 g. — Ujsoły-Poczta (PKS — 560 m) — znaki czarne, 5-5.15 g.; GOT 25 pkt.
Przejście z Hali Lipowskiej przez Halę Redykalna na Kiczorę jest jedną z najpiękniejszych krajobrazowo dróg w grupie Lipowskiego Wierchu. Prowadzi tędy równocześnie popularny, o pokaźnej różnicy wzniesień (ok. 900 m), turystyczny zjazd narciarski ze schroniska PTTK na Hali Lipowskiej w dolinę Soły.
Do punktu wyjścia na wycieczkę dojeżdżamy z centrum Ujsoł do ostatniego przystanku PKS w Złatnej (Złatna-Huta).
ZŁATNA (600—680 m) to wieś letniskowa zagubiona w rozległych kompleksach leśnych Lipowskiego Wierchu oraz wzniesień pasma granicznego w Beskidzie Żywieckim. Leży w dolinie potoku Bystra. W granicach administracyjnych wsi znalazły się najwyżej n.p.m. położone (na obszarze gminy Ujsoły) gospodarstwa rolne w przysiółkach: Okrągła (947 m) oraz Zapolanka (900 m). W osiedlu Złatna Huta zachowały się pozostałości po hucie szkła z 1819 r. oraz kamienna figurka. Na terenie Zlatnej, w dolinie Śmierdzącego Potoku, jednego z dopływów Bystrej, znajdują się nie wykorzystane źródła siarczone. Na polanie Straceniec nad Złatną stoi stara leśniczówka z 1856 r. Ponadto we wsi warte obejrzenia są: modrzewiowa leśniczówka z 1876 r., przeznaczona na zajazd turystyczny, a w osiedlu Zagroń kamienna kapliczka przydrożna z XVIII w.
Od skrzyżowania dróg koło przystanku PKS w Złatnej-Hucie i kilku domów tego osiedla (kapliczka w miejscu dawnej huty szkła) kierujemy się w prawo przez mostek na potoku Bystra podchodząc wśród łąk szeroką drogą na wsch. Z lewej strony, w lesie widać pozostałe domy przysiółka Huta oraz potężny, zalesiony stok Lipowskiego Wierchu. Mijamy pole namiotowe i zbliżamy się niemal płasko do granicy mieszanych lasów. W tyle, na zach. widać grzbiet Krawcowego Wierchu, a w dali za nim — Muńcuł.
W lesie czarny szlak prowadzi łagodnymi zakolami na płn. wsch. nieznacznie w górę, a następnie skręca obszernym łukiem w lewo przez potok Bystry do skrzyżowania dróg (od wyjścia 15 min). Tu następuje powrót do płn.-wsch. kierunku marszu, skręt w prawo i mozolne wznoszenie się wysokopiennym lasem świerkowym. Podejście wyżej jest łagodniejsze, a droga wiedzie jednostajnie w górę.
Przekraczamy zarośnięty liściastym lasem dawny wyrąb; droga wznosi się tu łagodnie na wsch. oraz na płn. wsch. do kolejnego rozwidlenia. Na prawo widoczny jest głęboko wcięty lej źródliskowy potoku Bystrego. Trasa podejścia stopniowo się wyrównuje, a przez rzadszy las ukazuje się podszczytowa część Lipowskiego Wierchu i jego główny grzbiet.
Osiągamy rozwidlenie dróg oraz zbieg dwóch potoków (praktyczne miejsce na biwak), gdzie przed mostkiem należy skierować się w lewo (od wyjścia ze Złatnej Huty 45 min).
Szlak wznosi się wśród rzadkiego lasu świerkowego na pln. w kierunku grzbietu lipowskiego Wierchu. Na przeciwlegfym stoku widać szczyt Magurki (1144 m) w paśmie granicznym z przecinką opadającą ku dolinie Bystrego Potoku Idąc dalej łagodnie, a miejscami jednostajnie w górę, docieramy do skrzyżowania z prostopadłą drogą, która trawersuje stok.
Odtąd znaki czarne nie zmieniając kierunku podchodzą prosto w górę, mijają odcinek liściastego lasu, a następnie skręcają łukiem w lewo. Stromiej podchodzimy na płn. zach. do dolnego krańca hali Rysianłti. Szeroka kamienista droga kieruje się na prawo i wyprowadza na główny grzbiet łączący Lipowski Wierch z Rlskiem. Nieco powyżej resztek szałasu pasterskiego znaki czarne łączą się z głównym czerwonym szlakiem beskidzkim.
Do schroniska PTTK na hali Rysiance podchodzimy (ok. 15 min) za znakami czerwonymi. Roztacza się stąd piękna i rozległa panorama na wsch., płd. wsch. i płd. Od lewej widoczne są: Palenica, dwa szczyty Pilska (polski i słowacki), Trzy Kopce i długi fragment łańcucha Tatr od rejonu Morskiego Oka na wsch. po Niżne Tatry na zach., na płd. Mała Fatra z Rozsutcem i Wielkim Fatrzańskim Krywaniem. Bliżej — na pierwszym planie — rozłożysty, łagodny stożek Hrubej Buczyny, za którym na prawo wznosi się dwuwierzchołkowy Oszus. Obok schroniska panorama poszerza się na wsch. o Pasmo Jałowieckie z Lachów Groniem, zalesioną kopułę Mędralowej, wybitne sylwetki Małej Babiej Góry i Diablaka oraz na dalszym planie o Police i Cyl Hali Śmietanowej nad Zawoją.
Koło schroniska PTTK na Rysiance znajduje się duży węzeł szlaków turystycznych prowadzących stąd: na Pilsko, Romankę, do Sopotni Wielkiej, Żabnicy Skałki, Węgierskiej Górki, do centrum Złatnej i na Halę Boraczą. W zimie przy schronisku działają dwa wyciągi zaczepowe o długości 300 i 200 m (na hali Rysiance w kierunku płd.-wsch. oraz na stoku pta. w kierunku Przełęczy Pawlusiej).
SCHRONISKO PTTK NA HALI RYSIANCE (1320 m) — uruchomione zostało w 1937 r. przez Tatrzańskie Towarzystwo Narciarzy z Krakowa. Pierwszy dzierżawca tego obiektu — Gustaw Pustelnik z Bielska, wkrótce okazał się agentem hitlerowskim. Na przełomie lat 193940 przez rejon Rysianki — pokonując hitlerowskie kordony policyjne — przekradło się do wojska polskiego formowanego we Francji wielu Polaków. Z pożogi wojennej obiekt wyszedł cało. Administrowany przez PTT, a obecnie przez PTTK, przeszedł remonty w latach 1958—59 oraz 1965 — 70. Schronisko i jego okolice słyną szeroko ze wspaniałych panoram na Beskidy, Tatry i Małą Fatrę.
Za znakami żółtymi, zielonymi i niebieskimi schodzimy łagodnie na płd. zach. Skrajem hali Rysianki szlaki doprowadzają do biegnącej nieco niżej trawersującej drogi, na którą skręcamy na zach. Ładny stąd widok na pasmo graniczne od Hrubej Buczyny po Rycerzową oraz na dalekie sylwetki wzniesień Małej Fatry. Lasem trawersujemy podszczytową część Lipowskiego Wierchu, aby po przekroczeniu małego garbu terenu dojść na skraj niewielkiej polany, gdzie stoi schronisko PTTK na Hali Lipowskiej. Z polany, przy ostrej widoczności, widać Tatry, można też rozróżnić szczyt Wielkiego Chocza na Słowacji.
SCHRONISKO PTTK NA HALI LIPOWSKIEJ (1324 m) wzniesione zostało przez Niemieckie Towarzystwo Turystyczne „Beskidenverein” w 1931 r. W okresie okupacji schronisko pełniło rolę domu wypoczynkowego dla żołnierzy Wehrmachtu będąc przez okupanta określane jako .zasłużony pionier w walce o niemieckie Beskidy i niemiecką ziemię”. Obiekt, przejęty przez Oddział PTT a następnie PTTK .babiogórski” w Żywcu, do początku lat 70. służył turystom. W latach 1973 do 1980 trwał kapitalny remont, który sprowadził się praktycznie do budowy schroniska od nowa, w wyniku czego zewnętrzna sylwetka obiektu uległa zmianie na gorsze. Jest to jednak schronisko górskie o wyjątkowo sympatycznej, niepowtarzalnej atmosferze, jaką stwarzają wieloletni jego gospodarze — Helena i Zbigniew Gowinowie.
Droga wyprowadza na Halę Bieguńską, gdzie przy granicy lasu skręcają w lewo ku centrum Złatnej znaki niebieskie. Idąc przez halę oglądamy na zach. dwa wierzchołki Rycerzowej, Wielką Będoszkę, Muńcuł i masyw Wielkiej Raczy na płd. wsch. łańcuch Tatr, a w tyle za nami Pilsko i w głębi Babią Górę. Za znakami żółtymi i zielonymi droga wkracza do lasu prowadząc płasko na zach., a następnie krótko w górę na małą polankę. W tym miejscu znaki zielone kierują się w prawo w dół do lasu ku Hali Boraczej, a szlak żółty obniża się skosem polanki w lewo, równolegle ze szlakami narciarskimi do Złatnej i Rajczy.
Wiodąca jednostajnie w dół droga wychodzi na rozległą Halę Bacmanią. Stąd roztacza się widok na odległą grupę Wielkiej Raczy. W dole po lewej stronie grupa zabudowań Złatnej Huty. Mijamy niewielką przełączkę na grzbiecie i wznosimy się łagodnie ku granicy lasu świerkowego i w stronę widocznego wzniesienia Boraczego Wierchu (1144 m). Szlak nie wychodzi na szczyt, trawersuje go nieco z lewej strony na zach. i płd. zach. W tyle pozostają Lipowski Wierch i Pilsko. Skręcając stąd w prawo do lasu możemy dojść do dwóch grot z piaskowców magurskich o długości korytarzy 10—14 m, które znajdują się w okolicy szczytu Boraczego Wierchu.
Wychodzimy na dalszy odcinek Hali Bacmaniej, gdzie skręca w lewo narciarski szlak zjazdowy do Złatnej (od Hali Lipowskiej 45 min). Przez centralną część hali idziemy poziomo na zach. ku granicy lasu. W dole, po lewej widoczna jest Hala Redykalna, na wprost szczyt Suchej Góry nad Rajczą, na drugim planie rysują się stożki Radiowca nad Zwardoniem i Ochodzitej nad Koniakowem. Przy dobrej widoczności na ostatnim planie oglądamy pasmo Łysej Góry i Połomów w Beskidach Śląsko-Morawskich w Czechosłowacji.
Szeroka grzbietowa droga wchodzi do lasu, gdzie szlak jednostajnie obniża się na zach., przekracza małą łąkę z widokiem na Wielką Raczę i wyprowadza na górne zwężenie Hali Redykalnej. Halą stromo obniżamy się do miejsca, gdzie rozpoczynają się znaki czarne, odchodzące na prawo na Halę Boraczą i do Żabnicy Skałki.
Kontynuujemy zejście na zach. obniżając się stromo w kierunku siodła terenu (szałas), skąd idąc łukiem w lewo w górę osiągamy odcinek płaskiego terenu z widokiem na Suchą Górę oraz (w głębi) na Baranią Górę. Droga doprowadza do granicy lasu świerkowego wiodąc poziomo na płd. zach. Lasem rozpoczynamy zejście o wzrastającym nachyleniu. Szlak wchodzi w ostro skręcający na lewo wąwóz, którym krótko i stromo obniżamy się na płd. do granicy lasu oraz pierwszych domów osiedla Zapolanka (z Hali Redykalnej 30 min).
Szlak schodzi nadal dosyć stromo wśród pól na płd. zach. (z lewej kolejne domy Zapolanki) do miejsca wyrównania grzbietu, gdzie również z lewej dołącza droga wozowa. Oglądamy rozległe widoki od Hrubej Buczyny w paśmie granicznym przez Rycerzowe, Wielką Raczę, Rachowiec po Suchą Górę na pierwszym planie z prawej strony. W panoramie szczególnie wyróżnia się sylwetka Muńcuła.
Szlakiem żółtym krótko podchodzimy wśród pól (w tyle z prawej widoczny Prusów z halami), następnie obniżamy się kilkoma uskokami mijając na przemian pola i kępy lasu. Na wprost coraz bliżej nas wznosi się kulminacja Kiczory (784 m) nad Ujsołami. Droga dochodzi poziomo do murowanej kapliczki na przełęczy pod Kiczorą, gdzie rozpoczynają się łącznikowe czarne znaki do Ujsoł.
Za tymi znakami powracamy do Ujsoł do przystanku PKS Ujsoły-Poczta, skąd w lewo szosą już tylko 500 m do centrum wsi.
Przejście trasy wycieczki w kierunku przeciwnym: Ujsoly-Poczta PKS — Ki-czora (784 m) 1-1.15g. — Hala Redykalna 2.30-2.45 g. — Hala Lipowska schr. PTTK 4 g. — hala Rysianka schr. PTTK 4.15 g. — Zlatna Huta 5.30 g.; GOT 26 pkt.
Tekst pochodzi z przewodnika turystycznego „7 dni w Ujsołach”
autorstwa Andrzeja Matuszczyka.
Wydawnictwo PTTK „Kraj”, Warszawa - Kraków 1989
Copyright 2009 © 365 dni w Beskidach, Inspired by Alpha Studio